-
1 προ-βάλλω
προ-βάλλω (s. βάλλω), Hom. nur aor. act. u. med., stets ohne Augment, vorwerfen, hinwerfen, τινί τι; Νότος Βορέῃ προβάλεσκε, Od. 5, 331; τρωγάλια τοῖς ϑεωμένοις, Ar. Plut. 799; auch übertr., ἱππῆες πεζοί τε κακὴν ἔριδα προβαλόντες, den Wettkampf hinwerfend, anfangend, Il. 11, 529; ἑαυτὸν εἰς ἀρὰς δεινάς, Soph. O. R. 745; u. ohne Zusatz, sich jeder Gefahr preisgeben, sein Leben in die Schanze schlagen, vgl. ψυχὴν προβάλλοντ' ἐν κύβοισι δαίμονος, Eur. Rhes. 183; aber Her. 7, 141 = sich selbst wegwerfen, den Muth verlieren, verzweifeln; so ist auch Dem. 19, 27 zu nehmen, προαίρεσις τῆς πολιτείας προβεβλημένη καὶ ἄπιστος. – Auch = preisgeben, ἐπεί μοι τὴν ϑέμιν σὺ προὔ. βαλες, Soph. Trach. 807, Schol. ἀπέῤῥιψας καὶ παρεῖδες. So Plat. αἷς με σὺ προὔβαλες ἐκ προνοίας, Phaedr. 241 e. – Eine Frage vorlegen, aufgeben, eine Aufgabe stellen, ἕτερον αὖ σοι προβαλῶ τι δεξιόν, Ar. Nubb. 757; Plat. oft, τὰ λογισμῶν παισὶν οὖσι χρὴ προβάλλειν Rep. VII, 536 d, σκέψιν προβέβληκας Phil. 65 d, αἵρεσιν χαλεπήν Soph. 245 b, πρὸς τὴν τοῠ προβληϑέντος ζήτησιν Polit. 286 b. – Med., – a) vor sich hinwerfen, -schütten, οὐλοχύτας προβάλοντο, Il. 1, 458. 2, 421 Od. 3, 447; ϑεμείλιά τε προβάλοντο ἀμφὶ πυρήν, Il. 23, 255, sie legten vorweg, zuerst den Grund; sich vorlegen, vornehmen, ἔργον, Hes. O. 781; hinwerfen, preisgeben, ἐν ᾗ (ἀκτῇ) με προὐβάλου ἄφιλον, Soph. Phil. 1005; vor sich hinhalten, οὔκουν προβαλεῖ τὼ χεῖρε κἀκτενεῖς, Ar. Ran. 201; bes. Waffen zum Schutz, Xen. Cyr. 2, 3, 10 An. 4, 2, 21; ἐκέλευσε προβαλέσϑαι τὰ ὅπλα καὶ ἐπιχωρῆσαι ὅλην τὴν φάλαγγα, 1, 2, 17, d. i. sich zum Angriff fertig machen, wobei man den Schild vornimmt unb die Lanze fällt. Vgl. μεταβάλλειν. Daher προβεβλημένοι τοὺς ϑωρακοφόρους, Xen. Cyr. 6, 3, 24, die vor sich die Geharnischten haben; so auch Pol. oft, τὰ ϑηρία πρὸ τῶν κεράτων προεβάλλετο, 3, 72, 9; auch τῆς ἰδίας στρατοπεδείας τεῖχος προβαλλόμενοι, 1, 48, 10, vgl. 2, 65, 9; auch προεβάλοντο τάφρον, ποταμόν, 1, 18, 3. 2, 5, 5;. τὸ τεῖχος κύκλῳ προβεβλημένον τὸν ποταμόν, Strab. 11, 14, 6. Bei Dem. 4, 40, προβάλλεσϑαι δ' ἢ βλέπειν ἐναντίον οὔτ' οἶδεν οὔτ' ἐϑέλει, sich schützen, vertheidigen. – Daher auch als Vorwand brauchen, vorschützen, Einem vorhalten, bes. Sp., wie M. Anton. 1, 12; vgl. noch Aesch. 1, 74, ὅμως πρό γε τῆς αἰσχύνης προβάλλονταί τι καὶ συγκλείουσι τὰς ϑύρας. – b) vorschlagen, zur Wahl, τοὺς στρατηγοὺς προὐβάλλοντο, Plat. Legg. VI, 756 a; οὓς ἂν κοινῇ προβαλόμενοι ἕλωνται, XI, 916 b; Xen. An. 5, 9, 25 προεβάλλοντο αὐτόν· ἐπειδὴ δὲ ἐδόκει δῆλον, ὅτι αἱρήσονται αὐτόν; Dem. προβληϑεὶς πυλαγόρας καὶ τριῶν ἢ τεττάρων χειροτονησάντων αὐτὸν ἀνεῤῥήϑη, 19, 149; so auch Pol. 6, 26, 5. – c) für sich anführen, ἔϑνος, ein Volk als Beispiel anführen, erwähnen, Her. 4, 46; τὸν Ὅμηρον δοκεῖ μοι χρῆναι προβάλλεσϑαι, Plat. Lach. 201 b; als Zeugen, Dem. 46, 10. – d) im Werfen u. übh. übertreffen, ἐγὼ δέ κε σεῖο νοήματί γε προβαλοίμην πολλόν, Il. 19, 218, am Verstande mag ich dich wohl übertreffen. – e) beschuldigen, anklagen (vgl. προβολή), προὐβαλόμην ἀδικεῖν τουτονί, Dem. 21, 1. 175, u. öfter; vgl. Xen. Hell. 1, 7, 35; προβληϑέντες ἀπέϑανον, Pol. 9, 17, 8.
-
2 κριτός
κριτός, ausgeschieden, ausgewählt, erlesen, von den Besten; ἀμφὶ πυρὴν κριτὸς ἔγρετο λαὸς Ἀχαιῶν Il. 7, 434; αἰσυμνῆται κριτοὶ ἐννέα Od. 8, 258; γένος Pind. P. 4, 50; ταύτας ἐξείλεϑ' αὑτῷ κτῆμα καὶ ϑεοῖς κριτόν Soph. Trach. 245.
-
3 ἐγείρω
ἐγείρω, perf. ἐγήγερκα, ἐγήγερμαι, z. B. Thuc. 7, 51; ἐγρήγορα s. nachher; – wecken, aufwecken; ὑπνώοντας Od. 5, 48; ἐξ ὕπνου Il. 2, 41; ἐγερϑεὶς ἀπὸ τοῦ ὕπνου Matth. 1, 24; u. ohne diesen Zusatz, Aesch. Eum. 135, wie bei Folgdn oft; εὐνῆς, Eur. Herc. f. 1050. Sp. auch = vom Sitze aufstehen lassen, Kranke genesen machen, herstellen, N. T. – Sehr häufig übertr., aufreizen, aufbringen; Il. 5, 208; anfeuern, anregen, ἐπεί μιν ἔγειρε Διὸς νόος 15, 242; ἐγείρειν Ἄρηα, den Kampf entzünden, Hes. Th. 666; μένος Il. 15, 232; μάχην, φύλοπιν, πόλεμον, νεῖκος, Hom. oft; μελεδήματα πατρὸς ἔγειρεν Od. 15, 8; ἐπέων οὖρον, wie λύραν, Pind. Ol. 9, 51 N. 10, 21; μέλος Cratin. bei Hephaest. 13 p. 72; ϑρῆνον, κτύπον, γόον, Soph. O. C. 1775. 1353 El. 125; λαμπάδας, Fackeln anfachen, Ar. Ran. 340; ὠδῖνας Ptat. Theaet. 149 c; τὰς ἐπιϑυμίας Rep. VIII, 555 a; μῦϑον Polit. 272 d; ὁ οἶνος τὰς φιλοφροσύνας ὥσπερ ἔλαιον φλόγα ἐγείρει Xen. Conv. 2, 24; Folgde; Κύπριν Agath. 3 (V, 302); ἐγείρεται χειμών, es erhebt sich ein Sturm, Her. 7, 49; ἐγηγερ. μένοι ἦσαν, sie fühlten sich ermuthigt, Thuc. 7, 51. – Von Gebäuden, aufführen, Callim. Ap. 64; Luc. Alex. 10; Byz. anath. 3 (IX, 696) u. a. Sp. – Intraus., ἔγειρ', wache auf, Eur. I. A. 624. – Med. ἐγείρομαι, sich aufrichten, aufstehen vom Schlafe, aufwachen; Od. 20, 100 u. Folgde; im aor. auch = Wache halten; ἀμφὶ πυρήν Il. 7, 434; ἐκ τῶν ὕπνων ϑαμὰ ἐγειρόμενος Plat. Rep. I, 330 e. – Hierzu gehört das perf. ἐγρήγορα, ich bin aufgewacht, bin wach; Hom. auch ἐγρηγόρϑασι, Il. 10, 419; ἐγρήγορϑε, als 2te Person plur. imperat., seid wach, 7, 371. 18, 299; ἐγρήγορϑαι, 10, 67, nach der Vorschrift der Gramm. so zu accentuiren, vgl. Spitzner zu der Stelle; plusqpf. auch ἠγρηγόρειν, Men. bei Phot.; ἐγρηγορὸς φρούρημα Aesch. Eum. 676; καϑεύδομεν ἢ ἐγρηγόραμεν Plat. Theaet. 158 b; oft in demselben Ggstz. – Auch geistig, = wach, aufmerksam sein, lebhaftes od. munteres Geistes sein; καὶ φρονεῖν Xen. Cyr. 1, 4, 20; Sp.; ἐγρηγορὸς βλέπειν, einen muntern, lebhaften Blick haben, Alciphr. In anderen Uebertragungen, πῆμα ἐγρηγορὸς ἂν εἴη, sei wach, ruhe nicht, Aesch. Ag. 337. Vgl. ἐγρηγορόων. – Hom. hat noch den aor. syncop. ἠγρόμην; ἔγρετο δ' ἐξ ὕπνου Il. 2, 41; ἔγρεο Νεστορίδη Od. 15, 46; auch Ar. κἂν ἔγρῃ, Vesp. 774. Spätere bilden daraus das praes. ἔγρομαι, was Thom. Mag. als attisch aufführt: z. B. ἔγρεται Opp. H. 5, 241; Nonn.; s. compp. Der inf. wird ἔγρεσϑαι accentuirt; Od. 13, 124; Ap. Rh. 4, 1352; das partic. ἐγρόμενος Qu. Sm. 14, 35 u. a. sp. D.
-
4 ἦμος
ἦμος, ion. u. poet., dor. ἆμος, Theocr. 13, 25, als, da, dem att. ὅτε entsprechende Zeitpartikel, Correlativum von τῆμος (was zu vergleichen), ἦμος δ' οὔτ' ἄρ πω ἠώς, ἔτι δ' ἀμφιλύκη νύξ, τῆμος ἄρ' ἀμφὶ πυρὴν – ἔγρετο λαός, Il. 7, 433. 23, 226. 24, 788 Od. 12, 439 u. öfter; den Nachsatz bezeichnen auch καὶ τότ' ἔπειτα, καὶ τότε δή, δὴ τότε, Il. 1, 475. 477. 8, 68. 9, 168; oft auch ein einfaches ἄρα, wie in der Vrbdg ἦμος δ' ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς, ὤρνυτ' ἄρ' ἐξ εὐνῆφιν, Od. 2, 1. 3, 404. 19, 428; auch ohne alle Partikel ist der Nachsatz angefügt, 3, 492. – Bei Soph. entsprechen sich ἦμος – τῆμ ος, Tr. 528, wo es beim praes. stehend während zu übersetzen ist, u. ἦμος – τότε, 154; ohne Partikel, so daß ἦμος nachtritt, O. R. 1134, wie Eur. μεσονύκτιος ὠλλύμαν ἦμος ἐκ δείπνων ὕπνος ἐπ' ὄσσοις κίδναται, Hec. 915; beide Tragg. nicht im Trimeter; sp. D., wie Ap. Rh., der auch ἦμος ὅτε vrbdt, 4, 452. – In Prosa nur Hippocr. u. Her., βρονταὶ ἦμος τῇ ἄλλῃ γίνονται, τηνικαῦτα 4, 28. Vgl. Schäfer zu Greg. Cn. p. 367. – Buttm. Lexil. II p. 228 vergleicht ἦμαρ damit.
-
5 ἐγείρω
Aἐγέρρην Alc.Supp.16.12
, cf. Et.Gud.157.48: [dialect] Ep. [tense] impf.ἔγειρον Il.15.594
: [tense] fut.ἐγερῶ Pl.Epigr.28
(cf. ἐξ-, ἐπ-): [tense] aor. ἤγειρα, [dialect] Ep. ἔγ- Od.15.44: [tense] pf.ἐγήγερκα Philostr.Ep.16
: [tense] plpf. - κειν J.AJ 17.7.4, D.C.42.48:—[voice] Pass., Pl.R. 330e, etc.: [tense] fut.ἐγερθήσομαι Babr.49.3
(also [tense] fut. [voice] Med. ἐγεροῦμαι dub. in Polyaen.1.30.5): [tense] aor.ἠγέρθην Hdt.4.9
, etc.; [dialect] Ep. [ per.] 3pl. ἔγερθεν v.l. for ἄγ. in Il.23.287: [tense] pf. ἐγήγερμαι v.l. in Th.7.51: [tense] plpf.ἐγήγερτο Luc.Alex.19
: also, in pass. sense, poet. [tense] aor. ἠγρόμην (ἐξ-) Ar.Ra.51; [ per.] 3sg. ἔγρετο, imper. ἔγρεο, Il.2.41, Od.23.5; [ per.] 2sg. subj. ; opt.ἔγροιτο Od.6.113
; inf. ἐγρέσθαι (freq. written ἔγρεσθαι, as if from a [tense] pres. ἔγρομαι, cf. ἔγρω) ib.13.124; part.ἐγρόμενος 10.50
(and late Prose, Iamb.Myst. 1.15): intr. [tense] pf. ἐγρήγορα (as [tense] pres.) Ar.Lys. 306, Pl.Prt. 310b, etc.: [tense] plpf. ἠγρηγόρη (as [tense] impf.) Ar.Ec.32; [ per.] 3pl.ἐγρηγόρεσαν Id.Pl. 744
; [ per.] 3sg.ἐγρηγόρει X.Cyr.1.4.20
: [dialect] Ep. [tense] pf. [ per.] 3pl.ἐγρηγόρθασι Il.10.419
; imper. ἐγρήγορθε (v.infr.11); inf. ἐγρήγορθαι ib.67.I [voice] Act., awaken, rouse,ἐ. τινὰ ἐξ ὕπνου 5.413
, etc.;τοὺς δ'.. ὑπνώοντας ἐγείρει 24.344
;ἐ. τινὰ εὐνῆς E.HF 1050
(lyr.); simply,ἐ. τινά A.Eu. 140
, etc.: metaph.,τὰς τέχνας Theoc.21.1
.2 rouse, stir up, Il.5.208;ἐπεί μιν ἔγειρε Διὸς νόος 15.242
; ἐγείρειν Ἄρηα stir the fight, 2.440, etc.; ἐ. μάχην, φύλοπιν, etc., 13.778, 5.496, etc.; Τρωσὶν θυμὸν ἐ. (v.l. ἀγεῖραι) ib. 510;ἐ. τινὰ ἐπὶ ἔργον Hes.Op.20
;ἔγειρε νῆα h.Ap. 408
; ἐκδοχὴν πομποῦ πυρὸς ἐ. wake up the bale-fire, A.Ag. 299; λαμπάδας ἐ. Ar.Ra. 340: freq. metaph., ἐ. ἀοιδάν, λύραν, μέλος, θρῆνον, Pi.P.9.104, N.10.21, Cratin.222, S.OC 1778 (anap.); ; τὸ οὖς ἐ. ' prick up' the ears, Plot.5.1.12.3 raise from the dead,νεκρούς Ev.Matt. 10.8
, cf. 1 Ep.Cor.15.42 ([voice] Pass.); or from a sick-bed, Ep.Jac.5.15.4 raise, erect a building, Hyp.Fr. 103, Call.Ap.64, OGI677.3 (ii A. D.);ναόν Ev.Jo.2.19
, cf. Luc.Alex.10:—[voice] Pass.,στῦλος ἐγηγερμένος Bito 66.5
, cf. Plu.Alex.19, Jul.Caes. 320c.II [voice] Pass., with [tense] pf. [voice] Act. ἐγρήγορα, wake,ἐγειρομένων ἀνθρώπων Od.20.100
, cf. Hdt.4.9, etc.;ἔγρετο δ' ἐξ ὕπνου Il.2.41
: metaph.,ἐγειρόμενος εἰς ἐμαυτὸν ἐκ τοῦ σώματος Plot.4.8.1
: in [tense] pf., to be awake,ἐγρηγόρθασι Il.10.419
; ἐγρήγορθε stay awake ! 7.371, 18.299 (whereas ἔγρεο is wake up! Od.15.46); ἐγρήγορας ἢ καθεύδεις; Pl.Prt. 310b;πόλις ζῶσα καὶ ἐγρηγορυῖα Id.Lg. 809d
;καὶ ἐφρόνει καὶ ἐγρηγόρει X.Cyr.1.4.20
, etc.; of things, ἐγειρομένου χειμῶνος arising, Hdt.7.49: so metaph., τὰ ἐκ τοῦ βαρβάρου ἐγειρόμενα ib. 148;ἐγρηγορὸς φρούρημα A.Eu. 706
;ἐ. τὸ πῆμα Id.Ag. 346
, etc.2 rouse or stir oneself, be excited by passion, etc., Hes. Sc. 176, D.19.305: c. inf., ἐγηγερμένοι ἦσαν μὴ ἀνιέναι τὰ τῶν Ἀθηναίων they were encouraged to prevent the departure of the Athenians, v.l. in Th.7.51.III intr. in [voice] Act., arouse oneself, Aesop.16b. -
6 προβάλλω
προ-βάλλω, vorwerfen, hinwerfen, τινί τι; übertr., ἱππῆες πεζοί τε κακὴν ἔριδα προβαλόντες, den Wettkampf hinwerfend, anfangend; ohne Zusatz, sich jeder Gefahr preisgeben, sein Leben in die Schanze schlagen; sich selbst wegwerfen, den Mut verlieren, verzweifeln; preisgeben. Eine Frage vorlegen, aufgeben, eine Aufgabe stellen. Med., (a) vor sich hinwerfen, -schütten; ϑεμείλιά τε προβάλοντο ἀμφὶ πυρήν, sie legten vorweg, zuerst den Grund; sich vorlegen, vornehmen; hinwerfen, preisgeben; vor sich hinhalten; bes. Waffen zum Schutz; ἐκέλευσε προβαλέσϑαι τὰ ὅπλα καὶ ἐπιχωρῆσαι ὅλην τὴν φάλαγγα, sich zum Angriff fertig machen, wobei man den Schild vornimmt und die Lanze fällt; προβεβλημένοι τοὺς ϑωρακοφόρους, die vor sich die Geharnischten haben; προβάλλεσϑαι δ' ἢ βλέπειν ἐναντίον οὔτ' οἶδεν οὔτ' ἐϑέλει, sich schützen, verteidigen. Daher auch als Vorwand brauchen: vorschützen, einem vorhalten; (b) vorschlagen, zur Wahl; (c) für sich anführen; ἔϑνος, ein Volk als Beispiel anführen, erwähnen; als Zeugen; (d) im Werfen u. übh. übertreffen; ἐγὼ δέ κε σεῖο νοήματί γε προβαλοίμην πολλόν, am Verstande mag ich dich wohl übertreffen; (e) beschuldigen, anklagen
См. также в других словарях:
κριτός — κριτός, ή, όν (Α) [κρίνω] εκλεκτός, ξεχωριστός, έξοχος («ἀμφὶ πυρήν κριτὸς ἤγρετο λαὸς Ἀχαιῶν», Ομ. Ιλ.) … Dictionary of Greek